Każda osoba dorosła pełni praw może swobodnie dysponować swoim majątkiem. Ma prawo zapisać go w testamencie według własnego uznania, nawet osobom spoza kręgu rodziny. Istnieje jednak ustawa chroniąca bliskich, która daje im prawo do części majątku. Mowa o zachowku.
Zachowek jest zabezpieczeniem dla najbliższej rodziny spadkodawcy jeżeli sam spadkodawca nie uwzględnił ich w testamencie. Należy się zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. W praktyce oznacza to, że o zachowek mogą ubiegać się tylko dzieci, wnuki (itd.), małżonek lub rodzice spadkodawcy, którzy otrzymaliby spadek w dziedziczeniu ustawowym. Zatem o zachowek nie mogą ubiegać się rodzice spadkodawcy, jeżeli ten pozostawił małżonka i dzieci.
W przypadku gdy uprawniony jest stale niezdolny do pracy albo zstępny jest małoletni należy mu się 2/3 wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. W innych przypadkach 1/2 wartości wspomnianego udziału spadkowego.
Uprawniony może otrzymać należny mu zachowek w kilku postaciach:
• darowizna
• w postaci powołania do spadku
• w postaci zapisu
Gdy uprawniony nie otrzymał zachowku w żadnej z wymienionych postaci przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
W ciągu 5 lat od ogłoszenia testamentu można wystąpić z roszczeniem o zapłatę zachowku.
Z upływem 5 lat od otwarcia spadku przedawnia się roszczenie przeciwko osobie zobowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułów darowizny lub zapisu windykacyjnego. Sądy uznają, że przy ustalaniu przesłanki małoletności, czy trwałej niezdolności do pracy należy brać pod uwagę stan istniejący w chwili otwarcia spadku.
Przykład:
Matka Karoliny zapisała w testamencie wszystko drugiemu mężowi. W chwili śmierci matki Karolina miała 16 lat. Roszczenie o zachowek złożyła 4 lata później. Posiada prawo do zachowku, a spadkobierca powinien wypłacić jej 2/3 wartości piwkiem spadku.
Źródło: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.
Więcej na ten temat tutaj: Zachowek
